Geluidsisolatie voor vloeren, wanden en plafonds die echt werkt

Geluidsisolatie draait om het uitwerken van de meest geschikte voorzetwanden, ontkoppelde plafonds en zwevende vloeren om het gewenste akoestische comfort te verzekeren.

We houden steeds rekening met:

De kenmerken van het stoorgeluid
De opbouw en de randvoorwaarden die de woning stelt
Het budget

Geluid is een fysisch verschijnsel en volgt de regels van de (bouw)fysica. Alle geluidsisolerende maatregelen die je ontwerpt moeten rekening houden met de wetten van de natuur.

Niet alleen het ontwerp van de geluidsisolerende oplossingen maar ook de correctie uitvoering er van zijn cruciaal om het gewenste geluidsisolatieverbetering te behalen.

Op deze pagina vind je de nodige achtergrondinformatie om de juiste keuzes te kunnen maken.

Inhoud van deze pagina

Mijn ervaring met geluidsisolatie

15 jaar professionele ervaring op vlak van geluids- en trillingsisolatie

Zelfstandig akoestisch adviseur sinds 2018

Meer dan 100 uitgevoerde geluidsisolatieprojecten

Gecertificeerd aannemer binnenmuurisolatie

Geslaagd voor de module "bouwakoestiek van de 46° Hogere Cursus Akoestiek*

Het verschil tussen contactgeluid en luchtgeluid

Het verschil tussen luchtgeluid en contactgeluid zit in de manier waarop het geluid onstaat.

Luchtgeluid (airborne sound)

Luchtgeluid is geluid dat veroorzaakt wordt door geluidsbronnen die direct de luchtmoleculen doen trillen.

Enkele kenmerken van luchtgeluid zijn:

Het geluid verplaatst zich door de lucht voordat het wordt opgevangen door oren of andere geluidsgevoelige apparaten. Wanneer de geluidsgolf in de zendruimte tegen een muur of vloer botst brengen de trillende luchtmoleculen deze aan het trillen. De trillende vloer of muur brengt in de ontvangstruimte de luchtmoleculen aan het trillen waardoor het geluid verder doorheen de lucht reist todat het tegen onze trommelvliezen botsts.

Voorbeelden: spraak, radio/TV, blaffende honden, ...

Contactgeluid (stuctureborne sound)

Contactgeluid, ook bekend als structuurgeluid of impactgeluid , wordt veroorzaakt door een impact trillingen die een muur of vloer aan het trillen brengen.

Enkele kenmerken van contactgeluid zijn:

De trillingen verplaatsen zich via de structuren de gebouwstructuur van de zendruimte naar de ontvangstruimte waar de trillenende murenn, vloer of plafond de omliggende luchtmoleculen aan het trillen brengen. Deze trillende luchtmoleculen botsten vervolgens tegen onze trommelvlieren

Voorbeelden: voetstappen, meubels verschuiven, vallende voorwerpen, boren of hameren in een muur, ...

Vuistregel

Elke maatregel die de luchtgeluidisolatie verbetert zoals een geluidsisolerende voorzetwand of ontkoppeld plafond heeft tevens een positieve impact op de contactgeluidsisolatie.

Maatregelen die een positieve impact hebben op de contactgeluidsisolatie zoals een soepele vloerbedekking in de zendruimte hebben niet per definitie een positieve impact op de luchtgeluidsisolatie.

↑ terug

Hoe werkt akoestische isolatie?

Geluid isoleren = het verminderen van de geluidsoverdracht tussen zendruimte en ontvangstruimte

Algemeen kunnen we stellen dat er 2 zaken belangrijk zijn:

Hoe gemakkelijk wordt een vloer of muur aan het trillen gebracht?
Hoe gemakkelijk legt dat trillend gebouwelement zijn trillingen op aan de omliggende luchtdeeltjes?

Hoe zwaarder een element is hoe moeilijker het aan het trillen kan gebracht worden. Een muur uit lichte gipsblokken zal veel minder geluid isoleren dan een muur van dezelfde dikte uit massieve betonblokken.

Hoe goed een trillend gebouwelement geluid kan afstralen hangt af van de grensfrequentie . Die op haar beurt afhangt van het type materiaal en de dikte van het materiaal. Boven de grensfrequentie straalt het materiaal goed geluid af, onder de grensfrequentie niet.

We gebruiken het liefst materialen met een grensfrequentie die buiten het voor de bouwakoestiek belangrijk deel valt:

of onder de 100 Hz
- zware metselbokken zoals beton of kalkzandsteen
of boven de 2000 Hz
- gipskartonplaten, gipsvezelplaten

Lichte, buigstijve materialen hebben een grensfrequentie die ongunstig is waardoor ze minder geschikt zijn om geluid te isoleren. Voorbeelden hiervan zijn:

Gipsblokken
Cellenbeton
Snelbouwstenen
Houtderivaatplaten zoals OSB

Een muur uit lichte gipsblokken bestaat zal gemakkelijk geluid afstralen in het deel van het spectrum dat voor de bouwakoestiek belangrijk is (ergens rond de 400 Hz = in het gebied waar wij mensen geluid goed kunnen horen).

Geluidsisolatie = hoe zwaarder hoe beter

Wat telt is oppervlaktemassa. Als we 1 m² van het bouwelement zouden uitsnijden en op een weegschaal plaatsen willen we zoveel mogelijk kg/m² aflezen.

↑ terug

DE geluidsisolatie bestaat niet

Geluidsverzwakkingindices (luchtegeluid), genormaliseerde contactgeluidsniveaus en eisen in de akoestische normen worden vaak uitgedrukt in ééngetalsaanduidingen.

Geluidsisolatie is altijd frequentie afhankelijk. Materialen en concepten om de geluidsisolatie te verbeteren zullen bijna altijd beter midden- en hoogfrequent geluid isoleren dan laagfrequent geluid. Laagfrequent stoorgeluid is steeds een lastige.

Er bestaat dus een zekere mate van geluidsisolatie in functie van de frequentie van het geluid/trillinge en in het geval van luchtgeluid speelt tevens de invalshoek waarmee de golf invalt op de muur, vloer of plafond een rol.

In de meeste gevallen hebben we te maken met alzijdige geluidsinval (tussen 2 ruimtes) en moeten we geen rekening houden met de invalshoek

Eigenlijk krijgen we per frequentie een andere geluidsisolatie. Omdat een paar duizend waardes nogal onoverzichtelijk is worden de frequenties meestal gegroepeerd in tertsbanden.

Op die manier verdeelt men het spectrum dat voor de bouwakoestiek belangrijk is in 16 tertsbanden (van de band met middenfrequentie 100 Hz tot de band met middenfrequentie 3150 Hz) met elk een geluidsverzwakkingsindex.

Wat wij graag willen weten is hoe een gebouwelement geluid isoleert in de tertsbanden die overeenstemmen met de spectrale kenmerken van het stoorgeluid. Mij helpt het bijvoorbeeld weinig dat een ondervloer goed trillingen isoleert in de terstband met middenfrequentie 500 Hz als we laagfrequente trillingen die door voetstappen veroorzaakt worden als stoorbron hebben.

Met een ééngetalsaanduiding kunnen we wel snel de performantie van materialen of opbouwen met elkaar vergelijken, maar om een geluidsprobleem te kunnen oplossen willen we weten wat het materiaal of opbouw isoleert in dat deel van het spectrum waar ons stoorgeluid dominant is.

↑ terug

Technieken om de luchtgeluidsisolatie te verbeteren

Altijd maar zwaarder bouwen stuit al snel op zijn beperkingen, want niemand wil in een bunker wonen.

Theoretisch gezien stijgt de luchtgeluidsisolatie met 6 dB per verdubbeling van de oppervlaktemassa. Voor de contactgeluidsisolatie is dit 9 dB.

Een efficiëntere oplossing is het ontdubbelen van de massa's.

Om contactgeluiden te isoleren plaatsen we een trillingsisolerende laag tussen de vloer en de chape. Dit is het principe van de zwevende dekvloer. Contactgeluid kan ook aan de bron gedempt worden door een zachte vloerbedding zoals tapijt in de zendruimte te plaatsen.

Bij wanden maken we een ontkoppelde voorzetwand in bestaande woningen.

Bij nieuwbouw metselt men 2 wanden met een spouw tussen. De spouw wordt opgevuld met minerale wol en er bestaat geen enkel hard contact tussen de 2 spouwbladen. Dit is het principe van de ankerloze spouwmuur.

Als de 2 spouwbladen van elkaar losgekoppeld zijn dan heeft het aanbrengen van minerale wol in de spouw bij 800 Hz een positieve impact van 27 dB. Indien de 21 spouwbladen met elkaar verbonden zijn door spouwankers of mortelbaarden dan is de positive impact van de geluidsabsorptie in de spouw beperkt tot enkele dB.

Bron: praktijk van de geluidsisolatie - dr. ir. Filip J.R. Verbandt - 46° Hogere Cursus Akoestiek. https://www.eva-international.com/

Een plafond dat opgehangen wordt aan akoestische plafondhangers is een ander voorbeeld van akoestische ontdubbeling.

Een speciale techniek om de geluidsisolatie te verbeteren is de akoestische box-in-box constructie.

Samenvattend kunnen we stellen dat alle technieken die bijdragen tot een betere luchtgeluidsisolatie zoals voorzetwanden en ontkoppelde plafonds ook resulteren in een verminderede afstraling van contactgeluid.

Omgekeerd geldt dit niet altijd. Zo heeft een dik tapijt een positieve impact op de contactgeluidsisolatie maar geen enkele impact op de luchtgeluidsisolatie.

↑ terug

Geluid isoleren vs geluid absorberen

Geluid isoleren = de geluidsoverdracht van de ene naar de andere ruimte beperken

- Geluid isoleren vereist zware, luchtdichte materialen
  - Deze reflecteren geluid maar absorberen het niet

Geluid absorberen = het geluidsdrukniveau en de nagalmtijd in een ruimte verbeteren
- Geluid absorberen lichte, poreuze materialen waar de lucht goed kan indringen.

Verwarring

Als je geluidsisolatie intypt in google krijg je voor 99% geluidsabsorberende materialen.

Minerale wol absorbeert erg goed geluid, maar isoleert slechts enkele dB. Minerale wol is een thermisch isolerend product met geluidsisolerende eigenschappen maar zeker geen geluidsisolatie!

Kleef noppenschuim tegen de muur en de geluidsoverdracht naar de naastliggende of bovenliggende ruimte blijft dezelfde, maar je zult wel een betere akoestiek krijgen in de zendruimte.

Maar toch heeft de minerale wol een positieve invloed (tot 10 dB) als we een vrijstaande voorzetwand maken. Het woord vrijstaand is in de vorige zin enorm belangrijk. Van zodra er harde contacten zijn tussen de voorzetwand en de andere bouwelementen is de geluidsisolatiewinst door het plaatsen van minerale wol in de spouw beperkt.

De minerale wol zorgt indirect voor een betere luchtgeluidsisolatie door:

Het onderdrukken van de staan de golven in de spouw = positive invloed op de luchtgeluidsisolatie in de hoge frequenties
Het zorgt er voor dat het verlies aan geluidsisolatie rond de massa/veer/massa-resonantiefrequentie minder erg is

In een akoestisch harde ruimte (weinig absorberend materiaal zoals een spanplafond) gaat de geluidsisolatie minder goed lijken dan ze in werkijkheid is. Omgekeerd is het wel dat in een akoestisch gedempte ruimte de geluidsisolatie beter gaat lijken dan ze is.

↑ terug

Kenmerken van de stoorbron

We kunnen geen akoestische oplossing uitwerken zonder rekening te houden met de kenmerken van de stoorbron

Gaat het over luchtgeluid , contactgeluid of een combinatie van beide?
Wat is het spectrum van de stoorbron?
Wat is het volume van de bron?

Luchtgeluid en contactgeluid

Als we bezig zijn met geluidsisolatie tussen 2 ruimtes zijn er in de ontvangstruimte één of meerdere gebouwelementen waar er geluid van afstraalt omdat de trillende muur, vloer of plafond de omliggende luchtdeeltjes aan het trillen brengt.

Bij luchtgeluid (airbone sound in het Engels) werd het trillen van het gebouwelement veroorzaakt omdat een geluidsgolf (niet meer of minder dan een serie onderdrukken en overdrukken ten opzichte van de atmosferische druk) tegen de muur, vloer of plafond botste.

Bij contactgeluid (structureborne sound in het Engel) werd het trillen veroorzaakt door een impact. Denk daarbij aan voetstappen, verschuivend meubilair, boren in de muur, vallende voorwerpen,... ?

Impactgeluid betekent een veel groter injectie van trillingsenergie in de gebouwstructuur dan botsende luchtmoleculen.

Het spectrum van de stoorbron

Er zijn nauwelijks geluiden die bestaan uit een zuivere toon, de meeste geluiden bestaan uit meerdere frequenties die terzelfertijd voorkomen. Dit noemen we het spectrum.

Elke muur, vloer of plafond isoleert beter hoogfrequent geluid dan laagfrequent geluid. Wij mensen interpreteren laagfrequent geluid als bas tonen en hoogfrequent geluid als hoge tonen.

Mensenoren horen beter middenfrequent geluid dan laagfrequent en hoogfrequent geluid.

Het lijkt op het eerste zicht niet zo erg dat de gebouwelementen niet zo goed laagfrequent geluid isoleren omdat we het toch niet goed horen.

Helaas zorgen die laagfrequente geluiden voor het meeste overlast.

Google even de term "isofonen" en je vindt meerdere grafieken met de isofoonlijnen of lijnen van gelijke luidheid.

10 dB bij 1000 Hz klinkt zo luid als 10 dB
10 db bij 50 Hz wordt door de sonometer geregistreerd als 10 dB maar is onhoorbaar voor mensenoren

Wat je ziet op de grafiek van de isofoonlijnen is dat de lijnen in de lagere frequenties veel dichter bij elkaar liggen dan bij 1000 Hz. Het gevolg is dat wat de sonometer registreert als 10 dB erbij in de lage frequenties door mensenoren wordt geinterpreteerd als 20 of zelfs 30 dB erbij omdat dat fysieke verhoging met 10 dB meerder isofoonlijnen snijdt.

10 dB erbij is voor ons mensen 2 keer zo luid
20 db is voor ons mensen 4 keer zo luid
30 dB erbij is voor ons mensen 8 keer zo luid

Dus moet laagfrequent geluid al behoorlijk wat volume hebben vooraleer we het kunnen horen, maar eens we het horen zijn we enorm gevoelig aan volumeverandering van dit laagfrequent geluid.

Laagfrequent geluid isoleren is altijd een grote uitdaging.

Het volume van het stoorgeluid

De stemmen van de buren isoleren of het blaffen van hun hond kan een behoorlijk verschil betekenen.

↑ terug

Stappenplan akoestische isolatie

Stap 1: pak de bron aan

De bron aanpakken is bijna altijd de goedkoopste en de meest efficiënte methode om geluidsoverlast te reduceren.

Wanneer de bron een apparaat is kan je zoeken of er stillere apparaten op de markt zijn.

Met de buren als voornaamste stoorbron kun je in overleg gaan en hopen dat ze hun gedrag gaan aanpassen.

Stap 2: hou het geluid daar waar het geproduceerd wordt

Met een apparaat als geluidsbron waarvan geen stiller exemplaar op de markt is kun je het apparaat akoestisch gaan omkasten.

Bij burenlawaai zou dit betekenen dat de geluidsisolatiewerken in hun woning worden uitgevoerd.

Stap 3: beperk de geluidsafstraling

Wanneer stap 1 en 2 geen soelaas brengen/mogelijk zijn dien je maatregelen te nemen in je eigen woning om de akoestische isolatie te verbeteren.

Bij stap 3 is het belangrijk om bij het ontwerpen van de oplossingen om rekening te houden met:

De stoorbron
De randvoorwaarden die de woning stelt
Alle geluidstransmissiewegen
De akoestische comforteisen van de bewoners

De stoorbron

Hebben we te maken met luchtgeluid of contactgeluid?
- Zowel bij luchtgeluid als contactgeluid is akoestisch ontkoppelen belangrijk maar bij contactgeluid is de impact het grootst
- Contactgeluiden kunnen zich ver in de gebouwstructuur voortplanten

Het spectrum van de stoorbron
- Laagfrequent contact- en luchtgeluid is altijd moeilijker te isoleren dan midden- of hoogfrequent geluid

De randvoorwaarden die de woning stelt

Elke woning is uniek en de ene woning stelt ons al voor grotere uitdagingen dan de andere.

Voorbeelden:

Ramen en deuren die tot tegen een flankerende wand lopen waardoor er geen voorzetwand meer tegen die flankerende wand geplaatst kan worden
Het gebouwelement, bijvoorbeeld een houten verdiepingsvloer, kan de extra belasting niet dragen
EPB-eisen

Rekening houden met alle transmissiewegen

Er is niet alleen geluidstransmissie mogelijk via de wonignscheidende muren of vloeren maar ook via flankerende wegen.

Op de afbeelding grenzen de zendruimte en de ontvangstruimte niet aan elkaar. Toch straalt het contactgeluid via flankerende wegen af in de zendruimte.

De voetstappen brengen in de zendruimte op de eerste verdieping de vloerplaat aan het trillen.

Deze trillingen worden overgebracht op de flankerende muur en deze wand straalt de voetstappen af in de zendruimte.

Dit is de flankerende weg vloer zendruimte/flankerende weg ontvangstruimte.

De voorzetwand op de afbeelding hiernaast heeft een positieve impact op de directe weg en 1 van de 3 flankerende wegen bij de bouwknoop vloerplaat/muur.

De voorzetwand heeft geen impact op volgende flankerende transmissiewegen:

Vloerplaat zendruimte/vloerplaat ontvangstruimte
Gemene muur zendruimte/vloerplaat ontvangstruimte

Wanneer de bewoners hoge eisen stellen aan de geluidsisolatie is het vaak nodig om ook de flankerende wegen aan te pakken.

↑ terug

Geluidsisolatie vereist altijd een goede lekdichtheid

Elk luchtlek is een geluidslek

Voorbeelden zijn:

De kier onder de voordeur/deuren slaapkamers
Opengaande delen van ramen waar de voegdichting onvoldoende wordt aangedrukt
Schuifraam met borstelsysteem
Een niet gepleisterde muur
….

Luchtlekken hebben een serieuze impact op de geluidsisolatie. Van zodra je meer dan 40 dB aan directe luchtgeluidsisolatie moet behalen is een goede lekdichtheid een absolute vereiste.

% oppervlakte luchtlekken in de totale oppervlakte van het bouwelement en de maximaal bereikbare luchtgeluidsisolatie

Uitgangspunt: zonder luchtlekken is de R_w van het bouwelement 60 dB (dit is een goede geluidsverzwakkingsindex) dan wordt dit met lekken:

maximaal 40 dB indien 0,01% van de oppervlakte een luchtlek vormt
maximaal 30 dB indien 0,1% van de oppervlakte een luchtlek vormt
maximaal 20 dB indien 1% van de oppervlakte een luchtlek vormt

Niet elk luchtlek is een geluidslek

Maak ik een gat van 50 cm² in een muur en hang ik er vervolgens een luchtdichte folie voor dan hebben we geen luchtlek meer maar wel nog altijd een groot geluidslek omdat de oppervlaktemassa van de folie veel kleiner is dan die van de rest van de muur.

↑ terug

De zwakste schakel bepaalt de samengestelde geluidsisolatie

Als we de samengestelde geluidsisolatie van een muur + voorzetwand van 2.54 x 6m met een gewogen geluidsverzwakkingsindex van 60 dB nemen die we slechts tot tegen een bestaand verlaagd plafond laten lopen waardoor we met een akoestisch lek zitten.

Laten we als oppervlakte van het lek 30 cm x 6 m neemen en dit een gewogen geluidsverzwakkingsindex van 45 dB toekennen dan krijgen we als samengestelde geluidsverzwakkingsindex van 54 dB.

Voor wie het eens wil narekenen: -10xlog(((15.24/17.04x10^((-60)/10))+1.8/17.04x10^((-45)/10)))

6 dB verlies door het akoesisch lek. De voorzetwand zorgt voor een winst van 9 dB in plaats van 15 dB.

Het heeft geen zin om dit lek te proberen compenseren door de voorzetwand performanter te maken.

Als de we voorzetwand een nog bredere spouw geven en massafolies gebruiken dan kunnen we perfomantie van de basiswand+voorzetwand opdrijven tot 65 dB.

De samengestelde geluidsisolatie wordt nu 54 dB.

Het geld dat we uitgegeven hebben aan de massafolie is weggesmeten geld omdat we de zwakste schakel niet aangepakt hebben.

Voor wie het eens wil narekenen: -10xlog(((15.24/17.04x10^((-65)/10))+1.8/17.04x10^((-45)/10)))

↑ terug

Muren akoestisch isoleren

Dan hebben we het meestal over vrijstaande voorzetwanden in stijl- en regelwerk.

Met deze oplossing zijn directe geluidsisolatiewinsten tot meer dan 25 dB haalbaar

Op de pagina "geluidsisolatie voor muren" lees je hier alles over

↑ terug

Geluidsisolatie voor plafonds

Dan hebben we het meestal over plafonds die met akoestische plafondhangers verbonden zijn met de verdiepingsvloer.

Op de pagina "geluidsisolatie voor plafonds" lees je hier alles over.

↑ terug

Contactgeluidsisolatie vloer

Een zwevende dekvloer reduceert zowel de overdracht van contactgeluid als luchtgeluid.

Er zijn droge zwevende dekvloeren waarbij we droog plaatmateriaal zoals OSB en/of gipsvezelplaat gebruiken en traditionele zwevende vloeren met een zand/cement chape.

Dunne akoestische ondervloeren hebben hun nut maar je kunt er niet echt voetstappen mij isoleren.